🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳
✨⚡⚡ *गुरुवर्य ग्रुप* ⚡⚡✨
🍍🍅 *आरोग्य-MANTRA* 🍋🍉
*भाग -* 2⃣9⃣0⃣
*पित्ताशयातले खडे...*
*_डॉ. अविनाश सुपे, अधिष्ठाता, केईएम हॉस्पिटल_*
आपल्या देशातील १२० कोटी लोकसंख्येच्या १५% व्यक्तींना त्यांच्या आयुष्यात पित्ताशयामध्ये खडे होतात. परंतु चांगली गोष्ट म्हणजे त्यातील फक्त ३% व्यक्तींना त्याचा त्रास होतो.
हल्ली बऱ्याचदा असे रुग्ण येतात की त्यांनी इतर कारणांसाठी पोटाची सोनोग्राफी केली आहे. त्यांच्या पित्ताशयामध्ये खडे आहेत असं निदान केलं जातं. आपल्या देशातील १२० कोटी लोकसंख्येच्या १५% व्यक्तींना त्यांच्या आयुष्यात पित्ताशयामध्ये खडे होतात. परंतु चांगली गोष्ट म्हणजे त्यातील फक्त ३% व्यक्तींना त्याचा त्रास होतो.
आहारात स्निग्ध पदार्थांचं प्रमाण (Oily food) जास्त झालं किंवा तंतूमय पदार्थांच (fibre) प्रमाण कमी झालं तर पित्तरसाची घनता वाढते व पित्ताशयात छोटे-छोटे खडे तयार होतात. हे खडे तीन प्रकारचे असतात
१. कोलेस्टेरोल (Cholesterol)
२. pigment (बिलीरुबीनचे घटक)
३. मिश्र ७०-८० टक्के रुग्णांमध्ये ते मिश्र असतात.
अगदी लहान खडे पित्तनलिकेवाटे पित्तरसाबरोबर लहान आतड्यात निघून जातात. पण जर त्यांचा आकार मोठा असेल तर ते पित्ताशयाच्या व पित्तनलिकेच्या अरुंद ठिकाणी अडकून राहतात व पित्ताशयाला सूज येऊन जंतूचा प्रादूर्भाव होतो.
वैद्यकशास्त्रामध्ये पित्ताशयातील खडे हे ‘Fat, Fertile, Female of Forty (म्हणजे स्थूल देहाची चाळीशीतील महिलांमध्ये) जास्त प्रमाणात असं शिकवलं जातं. पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये याचं प्रमाण सहापटींनी जास्त असते. पाश्चात्य देशात व उत्तर भारतामध्ये याचं प्रमाण जास्त आहे. त्यांचा आहार, स्थूल शरीर, जाडेपणा, अतिस्थूलपणा, अति तूपकट, तेलकट खाणं, आहारात तंतूमय पदार्थ न घेणं, बैठी काम करणं, व्यायामाचा अभाव, वरचेवर फास्ट फूड किंवा जंक फूड असणं, या सर्व गोष्टी पित्ताशयात खडे तयार होण्यासाठी मदत करतात. त्यामुळे गेल्या दोन-तीन दशकात भारतातही याचं प्रमाण वाढत आहे. हल्ली खडे सर्व वयाच्या पुरुषांमध्ये, स्त्रियांमध्ये व लहान मुलांमध्येसुद्धा आढळतात.
सुरुवातीची लक्षणं अॅसिडीटीच्या त्रासासारखीच असतात. सुरुवातीला पोटाच्या वरच्या भागात थोडंसं उजवीकडे दुखायला लागतं. गॅसेस होतात. मळमळ सुटते, जळजळ होऊ लागते, त्याबरोबरच एखादा खडा पित्तनलिकेत अडकून राहीला तर पित्तरस आतड्यात नेणारा मार्ग अरुंद होतो व पित्तरस यकृतात (लिव्हर) साचू लागतो. त्यातलं बिलीरुबीन हे रंगद्रव्य रक्तात मिसळतं व काविळीची लक्षण दिसू लागतात. याला अवरोधक काविळ (Obstructive Jaundice) असं म्हणतात. पित्तखड्यांमुळे होणाऱ्या काविळीबरोबर अंगाला खाज सुटते. पित्ताशयातील खड्यांमुळे स्वादुपिंडदाहही होऊ शकतो.
*पित्ताशयातील खड्यांचं निदान*
सोनोग्राफी, काही विशिष्ट रक्त तपासणी व एन्डोस्कोपी करुन पित्ताशयातील दोष, अडकलेले खडे, पित्तनलिकेचा आजार इत्यादी गोष्टीविषयी पूर्ण माहिती मिळू शकते.
🍍🍎🍅🍇🍉🍋🍎🍍
*संकलन -*
_*गुरुवर्य ग्रुप कवठेमहांकाळ सांगली*_
यापूर्वीचे भाग वाचण्यासाठी.....